انواع ساز تمپو و نحوه کار کردن با این ساز

تمپو با داربوکا یکی از سازهای کوبه‌ای می باشد که امروزه در بین مردم کشور های مختلف مخصوصا ایرانی‌ها طرفداران زیادی پیدا کرده   است. این ساز از خاورمیانه تا آفریقا و جنوب شرق آسیا مخصوصا در کشورهای مالزی و اندونزی بسیار نواخته می شود و نوای آن یاد آور فرهنگ خاص این کشورها می باشد.

تمپو یا داربو یکی از سازهای قدیمی است که قدمت آن به دوران مصر باستان برمی‌گردد. این ساز که اسامی مختلفی مثل دومبلک یا تمبک هم دارد، از سازهای موسیقی در نواحی خاورمیانه و ادوات موسیقی این سرزمین‌ها است. این ساز تاریخی توانسته در طول تاریخ موسیقی‌های دلنواز و شنیدنی را به جا بگذارد که حتی نوجوانان نیز به نواختن آن علاقه‌مند شوند. یکی از راه‌هایی که می‌توان نواختن این ساز جذاب و دوست داشتنی را آموخت ، شرکت در کلاس‌های آموزشی فنی و حرفه ای است. حتی می‌توانید حرفه‌ای پیش بروید و در این زمینه مدرک بگیرید و با جدیت بیشتری این راه را ادامه دهید.

داربوکا یا تمپو چیست؟

داربوکا که به تمپو هم معروف است این ساز ساختمان جالبی دارد. بدنه این ساز از وسط باریک و در پایه پهن می شود. به طور کلی این ساز شبیه جام است.درگذشته داربوکاها از گل، چوب و پوست دباغی شده حیوانات مختلف ساخته می شدند. مواد و متریال صداهای باکیفیت و دلنشینی ایجاد می‌کند.

اما امروزه معمولا داربوکاهای معاصر رو از آلومینیوم، مس یا الیاف مصنوعی می‌سازند چون به راحتی خاک رس نمی شکنند و پودر نمی شوند و از آسیب دیدن ساز هم جلوگیری می کنند. تازه کار و طراحی باهاشون آسانتر است در نتیجه می شود با این متریال به تعداد زیاد داربوکا تولید کرد.

تمپوها معمولاً با طرح‌های زیبا و خارق‌العاده تزیین می‌شوند و همین مسئله آن ها را تقریباً از هر ساز موسیقی دیگری متمایز و متفاوت می‌کند. اکثر افراد به این باورند که ساز تمپو بدون این طراحی‌های زیبا و خاصش کامل نیست و انگار چیزی کم دارد.

جالب است طراحی‌های روی ساز تمپو با توجه کشور و منطقه جغرافیایی‌ای که به آن تعلق دارد متفاوت هستند و معمولا از روی طراحی‌های روی این ساز می توانیم تشخیص بدهیم که ساز ساخت کدام کشور و متعلق به کدوم منطقه جغرافیایی است.

آموزش شیوه انتخاب ساز تمپو

گاهی ممکن است هنگام خریدن یک تمپو با اصطلاحات تمپو عربی و یا ارکی رو به رو می‌شوید. باید بدانید که این سازها تفاوتی با یکدیگر ندارند و تنها فرق آن‌ها در نحوه نواختن است که مشخص می‌شود. با این حال می‌توان از نظر متریال ساخت، ساز تمپو را به دو نوع متفاوت معرفی کرد. شما می‌توانید در هنگام خرید با توجه به میزان بودجه یا نوع نواختن ساز یکی از ساز ها را انتخاب کنید. انواع ساز تمپو عبارتند از: 

تمپو سفالی

تمپو‌سازی است که بدنه ای از جنس سفال دارد ، از قدیمی‌ترین انواع داربوکا محسوب می شود. یکی از مزیت‌های این ساز نسبت به دیگر ساز تمپو، صدای خوب آن است. این صدا رسا و واضح بوده و جذابیت بیشتری از داربوکاهای فلزی دارد.

پوست روی این ساز از پوست بز و ماهی ساخته می‌شود که کیفیت صدای آن را بهتر می‌کند. این پوست با کمک پیچ و مهره‌هایی به بدنه ساز متصل شده که پیچ‌ها و نوع آن‌ها تاثیر زیادی در بم و زیر کردن صدای تمپو سفالی دارند. در تمپو سفالی امروزی سرامیک نیز به جای سفال در ساخت داربوکا استفاده می‌شود.

شکل بدنه اصلی ساز شبیه به تخم‌مرغ است و جان و حالت گلویی آن از تمپو فلزی کمتر است تا به شکل قدیمی آن نزدیکتر باشد. بنابراین می‌توان گفت از نظر جذابیت ظاهری، زیباتر و اصیل‌تر از تمپوهای فلزی به نظر می‌رسد. هم‌چنین این ساز قیمت بالاتری نسبت به تمپو فلزی دارد و شرایط نگهداری آن نیز دشوارتر است. به همین دلیل برای آموزش تمپو کمتر به سراغ این ساز می روند.

تمپو فلزی 

تمپوهای مدرن با استفاده از فلز ساخته می‌شوند. بدنه این سازها از آلومینیوم و یا استیل ساخته شده و قسمت روی داربوکا با پوست مصنوعی یا پلاستیکی پوشانده شده است. و با کمک یک نوار فلزی هم این پوست را به بدنه پیچ می‌کند. صدای ساز تمپو فلزی کمی بم است.

سبک بودن و دوام بالا از مزیت‌های این ساز به حساب می‌آید. باید بدانید که احتمال شکستن داربوکاهای سفالی یا سرامیکی بر اثر افتادن وجود دارد. تمپو فلزی در برابر ضربات مقاوم است به همین دلیل قیمت مناسب‌تری دارد. بنابراين اگر تازه‌کار هستید بهتر است از این ساز کمک بگیرید. 

نام‌های دیگر داربوکا

داربوکا نوعی ساز کوبه ای و ریتمیک است که در فرهنگ های مختلف نام های مختلفی دارد. در ایران این ساز به تمپو مشهور است.

از رایجترین نام ها که این ساز با آن شناخته می شود عبارتند از:

* گابلت درام ( Goblet Drum )

* چَلیس درام ( Chalise Drum )

* تارابوکا ( Tarabuca )

* دِبوکا ( Debuca )

* دومبِک ( Dumbec )

* تبلا ( Tabla )

اجزا و ساختار ساز داربوکا

داربوکا دارای بدنه ای از فلز است که از جنس آلومینویم، مس و چدن ساخته شده و جنس  پوست آن از پوست مصنوعی می باشد. پوست‌های مصنوعی همچون پوست شفاف، پوست پاور بیت، پوست فیبر رمومی باشد . نوع فلزی آن دارای محفظه صوتی کوچک است که پوست با کمک پیچ و مهره به ساز متصل شده است این پیچ و مهره ها تاثیر زیادی در ریز یا بم کردن صدای ساز دارند.

در برخی مواقع از سفال و سرامیک برای ساخت این ساز استفاده می شود که جنس پوست آن طبیعی است. نوع سفالی و سرامیکی این ساز از پوست ماهی و بز است. شایان ذکر است که تمپو سفالی از قدمت دیرینه ای برخوردار است و شکل بدنه آن بصورت استوانه تخم مرغی بوده و گلویی ندارد در این نوع تمپو پوست را با سریش یا چوبی به دهانه ساز متصل می کنند و یا با طناب پوست را به دهانه متصل می کنند. برای افراد مبتدی و جهت آموزش انواع پلاستیکی این ساز در بازار موجود است که مقرون به صرفه و از قیمت پایینی برخوردار است.

تکنیک نواختن داربوکا

نوازنده تمپو یا داربوکا را بصورت نشسته و یا بصورت ایستاده بین پاها و یا زیر بازوی خود قرار می دهدو توسط کف دست بر رویش ضربه می زند. در برخی مواقع نوازنده توسط استرپ یا بند آن را روی شانه آویزان می کند و در هنگام رقص یا راه رفتن ساز را اجرا می کند. همچنین مترونوم وسیله ای دیگری است که برای نگهداشتن ساز کارایی دارد.

سه تن صدای اجرا شده توسط تمپو:

• Doom
• ‏Tak
• ‏pa یا sak

کف زدن و ضربه زدن به ساز و یا ضربه زدن با  انگشتان یک دست به همراه استیک یا چوبک در دست دیگر از دیگر روش های است که باعث تولید صدا می شوند.

روش نواختن تمپو

برای نواختن تمپو معمولا نوازنده روی صندلی نشسته و ساز را بین پای خود قرار می‌دهد وشروع به نواختن می کند. نوازنده گاهی در حالت ایستاده ساز می‌زند. نواختن داربوکا با کمک کف دست و انگشتان انجام می‌شود. تمپو یک ساز کوبه‌ای است که با سازهای دیگر تلفیق شده و نوای زیبا تولید می‌کند.

تن‌های صدایی تمپو

همانطور که می دانید تمپو را با کف دست و نوک انگشتان می‌نوازند. صدای هر کدام از این‌سازها با دیگری متفاوت می باشد. صدایی که با استفاده از کف دست در حالی‌که انگشتان در طول دست قرار دارند از این ساز تولید می شود را دوم Doom می‌نامند.

در این حالت باید دست در قسمت سر ساز کوبیده و به سرعت برداشته شود. یعنی به حالت ضربه محکم زده شود. ودر حالتی که ضرباتی با نوک انگشتان دست به لبه ساز وارد می‌شود را تک Tak می‌نامند. صدایی که از این ضربه ایجاد می‌شود معمولا صدایی زیر است. نوازنده این حرکت را با دست غیر اصلی خود می‌نوازد.

صدای سوم را پا Pa یا سک Sak‌ می‌نامند این صدا باید دست را به سرعت و در فاصله زمانی کوتاه روی ساز کوبید. در واقع این صدا رنگی به دو صدای دیگر ساز می‌دهد. با توجه به سبکی که برای نواختن و آموختن تمپو انتخاب می‌کنید، تکنیک‌های دیگری هم برای به صدا درآوردن این ساز نیز وجود دارد که مربی به شما آموزش خواهد داد.

موسیقی هر ناحیه از دنیا بعضی رنگ و ریتم‌های خاص خودش را دارد که با استفاده از حرکات دست و انگشتان می‌توان آن را به صدایی که از ساز درمی‌آوید اضافه  کرده و با کمی خلاقیت، جذابیت خاصی را با نواختن داربوکا تجربه کنید.

مواردی که هنگام خرید تمپو باید به توجه کرد

برای شروع آموزش داربوکا باید یک ساز مناسب خریداری کرد. به این منظور بهتر است ابتدا به سراغ سازهای کمی ارزان‌تر رفت تا کم‌کم در نواختن ساز به سطحی حرفه‌ای رسید. بعضی از انواع تمپو هادارای تزیینات خاصی هستند. واقعیت این است که این تزیینات هیچ تاثیری در صدای ساز ندارند.

به سلامت بدنه ساز توجه کنید. هیچ قسمتی نباید ضربه خورده یا آسیب دیده باشد. پوست روی ساز را به صورت کامل بررسی کنید تا زدگی، سوراخ یا پارگی نداشه باشد. پوست نباید خیلی سفت یا شل باشد. کافی است با فشار دادن سطح روی ساز به آرامی، کمی به سمت پایین برود. خرید ساز از مراکز و فروشگاه‌های معتبر، ریسک خرید سازی نامناسب و بی‌کیفیت را کم خواهد کرد.

سخن پایانی

نگهداری ساز یکی از مهمترین مواردی است که باید به آن توجه کرد تا عمرمفید ساز ما بیشتر شود و صدای آن هم کیفیت بالایی داشته باشد. مهمترین نکته که باید به آن توجه شود این است که ساز باید در یک محیط خشک و خنک نگهداری شود.

باید بدانید که گرما و رطوبت باعث خراب شدن سازها می‌شود.و همچنین  نور زیاد برای پوست ساز اصلا مناسب نیست. توصیه می شود که ساز را در یک مکان با ارتفاع کم و در یک قاب مناسب قرار دهید تا از افتادگی و ضربه هم محافظت شود.