تاریخچه ویولن در ایران و جهان

ساز ویولن از خانواده سازهای زهی است ،به سازهایی که برای نوازندگی با آن‌ها نیاز به استفاده از آرشه خواهید داشت را ساز زهی می گویند. ساز رباب که یک ساز عربی است، از دید بسیاری از تاریخدانان به عنوان الهام اصلی ساز ویولن به شمار می‌روندیک نکته جالبی که در مورد ساز ویولن وجود دارد، این است که برخلاف دیگر سازهای موجود در بازار، پیشرفتی در طراحی و صدای آن رخ نداده است .

اگر به تاریخچه سازهای پیانو و گیتار دقت کنیم ، متوجه می‌شویم که در طول سال‌ها، این سازها مسیر پیشرفت را طی کردند و طراحی آن‌ها در طول زمان بهتر مدرن‌تر شد. جالب است که بدانیدکه ساز ویولن مسیر پیشرفت خاصی را طی نکرده است و ویولنی که امروزه در اختیار داریم، سازی است که در سال ۱۵۵۰ میلادی طراحی و ساخته شد.

اولین ویولن توسط چه کسی ساخته شد؟

منشا اصلی ساز ویولن ، کشور ایتالیا می‌باشد و دو نفری که برای اولین بار با طراحی خاص خود این ساز را طراحی و تولید کردند، Andre Amati و Gasparo di Bertolotti بودند. جالب است بدانید که ویولن‌هایی که توسط این دو نفر ساخته شده هنوز موجود هستند و در بازار سازهای دست دوم با قیمت‌های بسیار بالا خرید و فروش می‌شوند!

تاریخچه ویولن

تاریخچه ویولن در اروپا به قرن ۹ میلادی تعلق دارد . بعضی از افراد معتقدند که ویولن نمونه تکمیل شده ساز رباب است.رباب نمو نه ای از سازی است که بعدها وقتی به اروپا آورده شد و تغییراتی در آن به‌وجود آمد به نام ربک در اروپا نام گرفت. برخی از افراد بر این باورند که ساز ویولن از کشورهای عربی آمده‌است.

از اولین سازندگان ویولن می‌توان گاسپارو برتولتی ایتالیایی را نام برد، که در برخی مواقع وی را مخترع این ساز می‌دانند. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولتی آندره آماتی بود که او هم توانست بهترین سازنده ویولن در سطح جهان یعنی آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را تعلیم و پرورش بدهد. تا به امروز کسی در جهان پیدا نشده که نه تنها بتواند هنر او را تکمیل نماید بلکه قادر نبوده ویولنی طراحی کند که از حیث زیبایی و صوت بتواند با ویولن‌های آنتونیو استرادیواری برابری  کند.

پیشرفت و تکامل

نخستین ویولن‌ها با صفحۀ پشتی تراش‌خورده، سوراخ‌های صوتی f، گوشی‌های کوک و جعبۀ آن‌ها در نگاره‌های قدیمی دیده می‌شوند. از آنجا که بیشتر ساز‌های زهی در نقاشی‌های قرن شانزده میلادی با سه‌سیم ظاهر می‌شوند، اولین پیشرفت در این ساز را می‌توان اضافه شدن سیم‌ چهارم دانست که “می” کوک می‌شد و درآخر کوک چهار‌سیم را از زیر به بم به صورت (می_لا_ر_سل) به‌دست آورد. ابعاد و الگو‌های ساخت ساز در میان سازندگان قرن شانزدهم کمی متغیر بود، اما در‌نهایت اقدامات‌ منحصر‌به‌فرد آندره آماتی در کرمونا  استانداردهای ثابتی‌را در این زمینه ارائه داد.

ظاهر پذیرفتنی امروزی ویولن (به جز شکل دسته)، به دوره‌ي باروک در سال های 1710 بازمی‌گردد، که این امر را با تلاش‌های آنتونیو استرادیواری صورت گرفت . او ارتفاع صفحۀ رویی و پشتی را کم‌تر کرد که در نتیجۀ سبب شد صدای قوی‌تری تولید ‌شود. مواردی همچون رنگ‌آمیزی‌های فرعی، استفاده از منبت‌کاری، جواهرات و دیگر تزئینات با بیشتر‌‌شدن تقاضای اجرای سازها به‌تدریج ناکار‌آمد شد. ابعاد ساز بر‌اساس نیاز موسیقی‌دانان و تثبیت در تکنیک به استاندارد رسید و سازندگان مجبور بودند خلاقیت و تخیل خود را در ساخت ساز در چارچوب‌های موجود آزمایش کنند.

آرشه‌کشی و حرکات آرشه

جالب است بدانی بیشتر افراد به نقش حمایت کننده‌ی انگشت شست در گرفتن‌آرشه توجهی نمی‌شود. درواقع تنها با استفاده از شست و بدون این‌که هیچ یک از چهار‌انگشت‌دیگر بر‌روی آرشه باشد، می‌توان با قسمت‌فوقانی آرشه را به حرکت در ا ورد . هم‌چنین انگشت کوچک که از آن استفاده ای  نمی شود در حرکات نیمه‌ی پایینی‌آرشه در‌جهت لبه‌ی داخل‌ چوب آن قرار می‌گیرد.

انواع ویولن

خیلی از سازندگان ویولن از سرتاسر دنیا برای ویولن برند هایی با نام خاص ایجاد نموده اند.

در کل دو نوع ویولن وجود دارد:

 ویولن آکوستیک یا غیر الکتریکی

این ویولن سنتی است که برای مبتدیان مناسب است. ویولن یک ابزار رشته ای است که بالاترین تن صدا را دارد و نیز کوچکترین در بین خانواده ویولن است. همینطور که می دانید هنگامی که برای نواختن موسیقی سنتی یا عامیانه مورد استفاده قرار می گیرد، کلاسیک نامیده می شود.

ویولن الکتریک

در سال‌های اخیر نیز، می‌توانیم به رشد چشمگیر و همچنین فروش بالای ویولن‌های الکتریک اشاره کنیم. این ویولن‌ها، از همان مکانیزم ساز اصلی برخوردار هستند اما همانند گیتارهای آکوستیک الکتریک، در قسمت خرک آن‌ها از پیکاپ‌های Piezo استفاده شده است. شما برای آن که بتوانید از این ساز استفاده کنید، چند راه دارید.

می‌توانید آن را به کارت صدا و یا میکسر استودیویی خود وصل کنید و به این ترتیب، پروژه‌های خود را ضبط کنید. همچنین می‌توانید مستقیما آن‌ها را به آمپلی فایرهای مختلف متصل کرده و با استفاده از افکت‌های مختلف، صداهای منحصر به فردی را در اختیار داشته باشید.

دوران باروک"دوران طلایی"

یکی از مشهورترین سازندگان ویولن در جهان آنتونیو استرادیواری (1644-1737) بود. کار او 70 سال طول کشید و 650 ساز این سازنده تا امروز باقی مانده است. او طرح‌های آماتی را آزمایش کرد و آن‌ها را اصلاح کرد تابتواند ویولن‌هایی با صدای بزرگ‌تر و تیره‌تر بسازد. بسیاری از سازهای بازمانده او برای نوازندگانی که امروزه آنها را می نوازند، مورد استفاده قرار گرفته است.

ویولن های باروک

در  قرن هجدهم، ویولن باروک گردنی کوتاه‌تر و ضخیم‌تری نسبت به ویولن‌های مدرن داشت و صفحه انگشت کوتاه‌تر و صاف‌تر بود ویولن ‌نوازان تقریباً هرگز از جایگاه اول ننواختند. از این دوره  هیچ تکیه گاه چانه یا تکیه گاه روی ویولن ها وجود نداشت.صدای این ویولن دلنشین تر از سازهای قبل از آن بود و بیشترصدایی  شبیه صدای انسان دارد . سیم‌های روده‌ای و کمان کوتاه‌تر از آنچه که اکنون استفاده می‌کنیم صدایی خاموش‌تر به ویولن داده است.

کمان ویولن باروک

در دوران باروک، ویولن ‌نوازان  به جای شکل مقعر که امروزه می‌شناسیم از کمان‌هایی با شکل محدب استفاده می‌کردند، کمان‌های آنها معمولاً از چوب مار ساخته می‌شد که کمی سنگین‌تر و متراکم‌تر از چوبی است و همچنین  اکثر کمان‌های ما امروزه از آن ساخته می‌شوند.

دوران کلاسیک

در دوران کلاسیک، آهنگسازان زیادی درباره سونات ها و کنسرتوهای ویولن نوشتند و این ساز به صدای اصلی ارکستر تبدیل شد. آهنگسازان کلاسیک مانند ویوالدی، موتزارت و هایدن به تثبیت جایگاه ویولن در تاریخ کمک کردند.

تاریخچه ویولن در ایران

اما در کنار آن که ساز ویولن یک ساز بسیار محبوب در سطح بین المللی است، در ایران نیز این ساز یکی از محبوب‌ترین سازهای موجود در بین نوازندگان است. این ساز برای اولین بار در دوران قاجار وارد ایران شد و ناصرالدین شاه با تاسیس دارالفنون‌های مختلف، این امکان را برای علاقه مندان فراهم کرد تا بتوانند به یادگیری ساز مورد علاقه خود بپردازند.

در واقع می‌توانیم دوران قاجار را دوره شکوفایی موسیقی مدرن در ایران بدانیم به دلیل اینکه نحوه تدریس مدرسان سازهای مختلف در دارالفنون، بر پایه نحوه تدریس در مدارس موسیقی اروپایی بوده است.شاید برایتان جالب باشد که بدانید ایرانیان در آن دوره مردم بر این باور بودند که پیش از یادگیری ساز ویولن، نیاز است تا با سازهای سنتی مشابه، به ویژه ساز کمانچه آشنا باشند و نوازندگی با آن را به طور کامل بلد باشند.

پس از آن که نوازندگی ویولن در ایران رواج یافت، صفحات گرامافون نیز وارد ایران شدند و همین مسئله باعث شد تا ایرانیان بتوانند با به روزترین قطعات ویولن در آن زمان آشنا باشند. به همین دلایل، ایرانیان توانستند از نوازندگان به نام اروپایی  ایده بگیرند و قطعات مدرن و بسیار زیبایی را خلق کنند.

سخن آخر

نواختن ویولن نیازبه پشتکار و اراده ای محکم دارد. با تمرین روزانه ۳ الی ۴ ساعت در طی مدت حداقل ۷ سال می‌توانید تبدیل به یک نوازنده ی سطح متوسط شوید. ویولن ساز پیچیده ای محسوب می‌شود و بسیاری از هنرجویان، این ساز را در میانه ی مسیر رها کرده و ناامید می‌شوند. به همین دلیل  نوازنده ی برجسته و کار درست در این زمینه بسیار کم می‌باشد.

 فرم‌های اولیه دارای سوراخی بودند که درقسمت روی ساز قرار داشت اما بعدها این سوراخ از بدنه سازها حذف شدند و این ساز با سه سیم سرآغاز ساز ویولن تکامل یافته در سال‌های آینده شد. در اروپا از قرن ۱۶ میلادی به بعد ساز ویولن به صورت تکامل یافته دیده می‌شود. برای خرید و کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت دنیای ساز مراجعه نمایید.